#ว่าด้วยเรื่องของมด (ตอนที่ ๒)
  คราวที่แล้วเราพูดถึงข้อดีของมด ในแง่ของการทำงานเป็นทีม การมองเป้าหมายร่วมกัน ความมีระเบียบวินัย การเสียสละตัวเองเพื่อผู้อื่น และความพยายามในการต่อสู้เพื่อความอยู่รอดไปแล้ว แต่มดไม่ได้มีดีเพียงแค่นั้น 
มดมีความขยัน อดทน และมีความพยายามสูง มดงานออกหาอาหารได้ทั้งกลางวันและกลางคืน กินอาหารได้หลากหลาย ทั้งสิ่งมีชีวิตที่ตายแล้ว ทั้งเมล็ดพืช หรือดูดกินอาหารที่เป็นของเหลว มดจึงเป็นสัตว์ที่สามารถปรับตัวและเปลี่ยนแปลงตัวเองไปตามสถานการณ์ต่าง ๆ ได้อย่างยอดเยี่ยมที่สุด มดงานบางชนิดสามารถเก็บอาหารที่เป็นของเหลวไว้ในกระเพาะจนเต็มแล้วนำกลับไปแจกจ่ายให้กับสมาชิกตัวอื่น ๆ ภายในรังได้ โดยใช้วิธีสำรอกออกมา
  มดเป็นนักเตือนภัยที่ดี และด้วยความที่มดเป็นสัตว์ที่ไวต่ออุณหภูมิและความชื้น ในฤดูแล้งหากเห็นมดอพยพจากดินขึ้นมาอยู่ในบริเวณที่เย็นชื้น แสดงว่าบริเวณนั้นร้อนและแห้งแล้ง เมื่อเราเข้าป่าในฤดูแล้ง หากเห็นมดอพยพให้รีบอพยพตามมด เพราะอาจเกิดไฟป่าในบริเวณใกล้เคียงได้ เนื่องจากอากาศที่แห้งมาก และหากเห็นมดแตกฮือออกจากรังโดยไม่มีสัญญาณธรรมชาติอื่นใดว่าจะมีฝนตกหรือน้ำท่วม ให้คาดเดาไว้เลยว่าอาจเกิดแผ่นดินไหว เพราะมดอาศัยอยู่ใต้พื้นดินจะมีสัญชาติญาณรับรู้เรื่องราวต่าง ๆ ในดินมากกว่ามนุษย์  สิ่งที่มดทำ แม้จะเป็นการทำตามสัญชาติญาณและเพื่อความอยู่รอดของเผ่าพันธุ์  แต่ก็ทำให้เราได้ฉุกใจคิดและย้อนกลับมาดูที่ตัวเอง การทำงานของมดกับการทำงานของคนในกรมฝนหลวง ดูแล้วไม่ได้แตกต่างกันมากนัก ถ้าจะต่างก็อาจต่างกันที่จำนวน เพราะเมื่อรวมจำนวนมดบนโลกนี้ทั้งหมด จำนวนน่าจะหลายล้านตัว แต่คนในกรมฝนหลวงและการบินเกษตร เรามีอัตรากำลังทั้งหมด (ปรับเพิ่มล่าสุดแล้ว) เพียง ๕๒๖ อัตรา จำแนกเป็น ข้าราชการ จำนวน ๒๔๙ อัตรา ลูกจ้างประจำ จำนวน ๑๑๓ อัตรา และพนักงานราชการ จำนวน ๑๖๔ อัตรา ซึ่งถือว่าน้อยมากเมื่อเทียบกับปริมาณงานที่ต้องดูแลรับผิดชอบ ที่ต้องทำฝนช่วยเหลือพื้นที่ประสบปัญหาภัยแล้งและภัยพิบัติต่าง ๆ ในพื้นที่ทุกจังหวัดทั่วประเทศไทย
มาว่าถึงการทำงานของมดตัวเล็ก ๆ กลุ่มอื่นที่อาศัยอยู่ภายใต้ร่มใบบุญของกรมฝนหลวงและการบินเกษตรกันต่อ คราวที่แล้วเราพูดถึงการทำงานของมดนักรบ มดนักพยากรณ์ มดบิน และมดอาสาไปแล้ว ลองมาดูวิถีชีวิตของมดกลุ่มอื่นที่อยู่ในรังกันบ้าง ความหนักหนาสาหัสของการทำงานไม่ได้ยิ่งหย่อนไปกว่ากันเลย
  ทีมมดวิจัย เป็นทีมสนับสนุนส่วนหน้าที่สำคัญอีกทีม ที่ทำงานหนักไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าทีมมดนักรบ เนื่องด้วยปัญหาการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศที่ส่งผลรุนแรงต่อทุกภูมิภาคทั่วโลก และทวีความรุนแรงเพิ่มมากขึ้นทุกปี ประเทศไทยเองก็หนีไม่พ้นที่จะได้รับผลกระทบจากความเปลี่ยนแปลงนั้น ผลกระทบของสิ่งที่เกิดขึ้น ทำให้การวางแผนทำงานของทีมมดนักรบแนวหน้าอย่างทีมปฏิบัติการ ทำได้ค่อนข้างยาก โอกาสในการขึ้นบินทำงานและประสบผลสำเร็จลดลง เนื่องจากปัจจัยตัวแปรสภาพอากาศ ความคลาดเคลื่อนของฤดูกาลธรรมชาติ และวัฎจักรน้ำทั้งบนฟ้า บนดิน และใต้ดินมีการเปลี่ยนแปลงไป ความเปลี่ยนแปลงมีเกิดขึ้นทุกวันจนบางครั้งเราอาจไม่ทันรู้ตัว
ภารกิจหนักจึงตกอยู่ที่ทีมมดวิจัย ที่ต้องพยายามศึกษา ค้นคว้า วิจัย และทดลอง เพื่อให้ได้ข้อมูลความรู้ที่จำเป็นกับการปฏิบัติงาน แสวงหาเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมทางเลือกใหม่ที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน ทำให้ทีมมดนักรบสามารถต่อกรกับความแปรปรวนของสภาพอากาศได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น และสามารถทำงานได้ง่ายขึ้น กว่า ๙๐ เปอร์เซ็นต์ ของทีมมดวิจัย คือนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ที่เพิ่งบรรจุเข้ามาทำงาน ประสบการณ์ในการทำงานวิจัยอาจจะน้อย แต่ใจสู้ทุกคน และยังต้องใช้เวลาในการเรียนรู้ สั่งสมประสบการณ์ในการทำงาน ฟูมฟักตัวเองเพื่อที่จะเติบโตเป็นมดวิจัยที่มีปีกกล้าขาแข็ง และมีอิทธิฤทธิ์ในวันข้างหน้า
  หากการเรียนรู้ไม่มีที่สิ้นสุดฉันใด งานวิจัยก็ต้องเรียนรู้ต่อไปไม่มีที่สิ้นสุดฉันนั้น ดังพระบรมราโชวาทที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระราชทานไว้ แก่คณะปฏิบัติการฝนหลวงในสมัยแรก ๆ ที่เริ่มทำงาน เพื่อเป็นการให้กำลังใจ ให้พยายามอดทนต่อความยากลำบาก เพราะการปฏิบัติการฝนหลวงเป็นงานที่มีความสำคัญยิ่ง ในการช่วยเหลือประชาชนให้คลายความเดือดร้อนจากการขาดแคลนน้ำ ความว่า “การค้นคว้าและทดลองเป็นสิ่งสำคัญ ต้องดำเนินการต่อเนื่องไปไม่มีที่สิ้นสุด อย่าสนใจข้อวิพากษ์วิจารณ์ที่ก่อให้เกิดความท้อแท้ใจ ให้มุ่งพัฒนาต่อไป และให้บันทึกรวบรวมไว้เป็นตำรา”
  ทีมงานด้าน IT ของกรมฝนหลวงและการบินเกษตร เป็นอีกทีมที่มีความสำคัญ ไม่พูดถึงคงไม่ได้ เราขอเรียกทีมนี้ว่า ทีมมดนักรบไซเบอร์ ทีมนี้มีบุคลากรหลักอยู่เพียงไม่กี่คน เป็นทีมมดนักรบรุ่นใหม่ไฟแรงที่ยังมีประสบการณ์ทำงานไม่มากนัก แต่แม้คนจะน้อยและประสบการณ์ไม่มาก ก็มิได้เป็นอุปสรรคต่อการทำงาน พวกน้องเหล่านั้นสามารถช่วยกันวางระบบโครงข่ายด้านเทคโนโลยีสารสนเทศของกรม ให้สามารถใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่แตกต่างจากกรมอื่น ๆ เป็นเรื่องที่ต้องยอมรับและชื่นชม และแม้ว่าในรายละเอียดปลีกย่อยของการทำงาน จะยังมีอีกหลายเรื่องที่ต้องพัฒนาและปรับปรุง แต่เวลาและประสบการณ์ทำงานที่นานพอ จะทำให้พวกเค้าเติบโต พัฒนา และเรียนรู้ได้มากขึ้นเองในที่สุด
  หน้าที่ของมดนักรบไซเบอร์ทีมนี้ นอกจากการวางระบบเพื่อเชื่อมโลก เชื่อมคน เชื่อมงานให้สื่อสารถึงกันได้อย่างรวดเร็ว ต่อเนื่อง ไม่ขาดช่วงแล้ว อีกหน้าที่ที่สำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน คือการผันตัวเองเป็นหน่วยลาดตระเวนเคลื่อนที่ คอยตรวจสอบแนวรบด้าน IT เพื่อเฝ้าระวังและป้องกันไม่ให้มีใครเข้ามาจู่โจมระบบเทคโนโลยีสารสนเทศของกรมได้ การทำงานของทีมนี้ ต้องทำงานทุกวัน แทบไม่มีวันหยุดราชการเช่นเดียวกับทีมอื่น ๆ โดยแม้ไม่อยู่ที่ทำงานก็ต้องติดตามเฝ้าระวังหน้าจอคอมพิวเตอร์ที่บ้าน เรียกได้ว่าให้เวลากับงานในหน้าที่มากกว่าใช้เวลากับคนในครอบครัวเสียอีก
  การทำงานในทุกวันนี้ คนกรมฝนหลวงมีเรื่องที่ต้องต่อสู้หลายเรื่อง ไหนจะสู้กับความแปรปรวนของสภาพอากาศ ไหนจะต้องต่อสู้กับความไม่พร้อมของเครื่องมือ วัสดุอุปกรณ์การทำงาน และไหนจะต้องต่อสู้กับความต้องการคาดหวังของคน คนที่เดือดร้อนกับปัญหาภัยแล้ง เมื่อร้องขอฝนหลวง ย่อมมีความคาดหวังมากกว่าคนทั่วไป แต่บางครั้งความคาดหวังก็กลับกลายเป็นแรงกดดัน ที่ส่งผลกระทบทั้งต่อผู้ร้องขอและผู้ปฏิบัติงานเอง ความกดดันเหล่านี้มดนักรบต้องแบกรับไปเต็ม ๆ ทุกวันที่ขึ้นบินปฏิบัติการ คือทุกวันที่คอยลุ้นว่า ภารกิจที่ปฏิบัติจะสามารถทำให้สำเร็จตามที่ตั้งใจไว้หรือไม่
  ก็ได้แต่หวังว่า วันหนึ่งเมื่อเราสื่อสารกันมากขึ้น ทั้งผู้ร้องขอฝนและเราซึ่งเป็นผู้ปฏิบัติ จะเข้าใจในกันและกันมากขึ้น ร่วมมือและเดินหน้าสู้กับปัญหาภัยแล้งไปด้วยกัน
เขียนโดย "น้ำตาฟ้า"
#วิถีชีวิตมดงานวิถีชีวิตฝนหลวงเราจะสู้เพื่อความอยู่รอด